Γιατί ΔΕ χρησιμοποιώ αντηλιακά

[Θανάσης Αποστόλου]

Στο βίντεο που έφτιαξα για τα αντηλιακά, τάσομαι κατά της χρήσης τους, όμως αυτό δε θα πρέπει να ξεγελά. Δεν είμαι κατά της αντηλιακής προστασίας, αλλά κατά της αντηλιακής προστασίας με αντηλιακές κρέμες. Στην πραγματικότητα προτείνω ακόμα ισχυρότερη αντηλιακή προστασία!

Στο παρόν θέμα θα εστιάσουμε για τους πιο λεπτολόγους, στο ζήτημα του αν οι αντηλιακές κρέμες αποτρέπουν τον καρκίνο του δέρματος.

Οι παλιότεροι άνθρωποι εδώ και χιλιάδες χρόνια, δεν ήξεραν τι σημαίνει αντηλιακό και δούλευαν οι περισσότεροι έξω, εκτεθειμένοι συνεχώς στον ήλιο, σε αντίθεση με τους σημερινούς που δουλεύουν σχεδόν όλοι σε εσωτερικούς χώρους. Αναρωτιέμαι λοιπόν:

Γιατί ξαφνικά έγινε τόσο τεράστιας σημασίας η χρήση αντηλιακών, που όπως ακούμε από κάποιους ειδικούς "πρέπει να τα φοράμε ακόμα και σε συννεφιασμένες μέρες του χειμώνα, ώστε να προστατευθούμε από τον ήλιο!";

Δε λέω ότι ο ήλιος δεν προκαλεί καρκίνο του δέρματος. Προκαλεί. Όμως η αύξηση αυτού του καρκίνου τις τελευταίες δεκαετίες, δεν οφείλεται μόνο στην γήρανση του πληθυσμού (που παράγει περισσότερες διαγνώσεις) και στον ήλιο, αλλά η αύξηση οφείλεται εκεί που οφείλεται και κάθε αύξηση άλλων τύπων καρκίνου: Στο κάπνισμα, τη διατροφή και τις τοξίνες του περιβάλλοντος. Το ξέρατε ότι το κάπνισμα έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί γήρανση και καρκίνο του δέρματος;

Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει τα μεγιστα στην αύξηση των καρκίνων, και για τον οποίον δεν ακούμε αρκετά συχνά, είναι τα σολάριουμ, τα οποία προτείνω να αποφεύγετε.

Οι καρκίνοι του δέρματος χωρίζονται σε 3 βασικές κατηγορίες. Τις παρουσιάζω με τη σειρά της συχνότητας εμφάνισής τους:
α) Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (το πιο συχνό είδος)
β) το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και τέλος
γ) Το μελάνωμα που είναι η σπανιότερη αλλά και η πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος.

Οι α) και β) μορφές που είναι είναι οι πιο συχνές, είναι σπάνια θανατηφόρες. Το μελάνωμα θεραπεύεται κι αυτό, αλλά μόνο αν διαγνωστεί έγκαιρα, γι αυτό καλό είναι να τσεκάρουμε τακτικά (και μόνοι και σε δερματολόγο) ύποπτα σημάδια στο δέρμα μας.

Ενώ τα αντηλιακά έχει διαπιστωθεί ότι μειώνουν το ρίσκο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, δεν δείχνουν να μειώνουν πολύ τον κίνδυνο για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή για το μελάνωμα. Δηλαδή έχει φανεί ότι δεν σας σώνουν τόσο πολύ από την θανατηφόρα μορφή καρκίνου του δέρματος, αλλά κυρίως από τις συνήθως μη θανατηφόρες μορφές καρκίνου του δέρματος!

Μάλιστα σε μία έρευνα έχει διαπιστωθεί ότι σε άτομα που χρησιμοποιούν συστηματικά αντηλιακά, ενδέχεται αν αυξηθεί ο καρκίνος του δέρματος, όχι επειδή τα αντηλιακά τον προκαλούν, αλλά γιατί τα αντηλιακά μας καθησυχάζουν και μας οδηγούν σε επιπολαιότητες, όπως το να καθόμαστε για πολλή ώρα στον ήλιο, σε ακατάλληλες ώρες της ημέρας, όπως πχ. 12 η ώρα το μεσημέρι. Θα βρείτε μία σημαντική σύνοψη ερευνών εδώ.

The use of sunscreens, preferably with broad coverage against UVA, UVB, and infrared radiation, are essential for tanners who have prolonged UV and sunlight exposure. However, tanners should be educated that while sunscreens prevent sunburn and reduce the risk of squamous cell carcinoma [68], they do not seem to reduce the risk for the development of basal cell carcinoma [68] or melanoma [69]. Therefore, prudent sun exposure is paramount.

>> Μετάφραση τελευταίας φράσης: Ενώ τα αντηλιακά μειώνουν το ρίσκο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, δεν δείχνουν να μειώνουν τον κίνδυνο για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή για το μελάνωμα.

Βέβαια υπάρχουν και έρευνες που δείχνουν το αντίθετο. Μελέτη του 2011 σε 1621 άτομα έδειξε ότι η χρήση αντηλιακών μείωσε πάνω από 50% τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Άρα η κατάσταση δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη.

Απορρόφηση πιθανά τοξικών ουσιών. Ξέρουμε ότι η επάλειψη κάποιας αλοιφής στο δέρμα οδηγεί σε απορρόφησή της. Γι αυτό κάποια φάρμακα δίνονται μέσω επάλειψης στο δέρμα. Όταν αλείψεις κάτι υγρό επάνω σου, σε κάποιο ποσοστό θα απορροφηθεί και σε αυτό, τα αντηλιακά δεν είναι εξαίρεση.

Για να μην σας μπερδεύω όμως με αντικρουόμενες έρευνες, ως συμπέρασμα μπορούμε να δεχτούμε ότι τα αντηλιακά βοηθούν στην αποτροπή του μελανώματος, αλλά όχι τόσο απόλυτα όσο πιστεύεται από το ευρύ κοινό.

Το καλύτερο αντηλιακό που υπάρχει στον κόσμο

Το καλύτερο και με μηδέν τοξικές ουσίες, φιλικό στο περιβάλλον, είναι το T-shirt.  Προσφέρει ομοιόμορφο δείκτη προστασίας 15, που παραμένει σταθερός καθ' όλη τη διάρκεια της “εφαρμογής” του. Φροντίστε μόνο να μην είναι λευκό ή ανοικτόχρωμο και λεπτής ύφανσης, ειδικά στα πρώτα μπάνια και τις πρώτες βόλτες σας στον δυνατό ήλιο (έχει δείκτη SPF μόνο 7).
Αν θέλεις πλήρη προστασία σε όλο το χέρι, μπορείς να βάλεις μακρυμάνικη φανέλα. Αλλά και το κοντομάνικο, πιάνει όλα τα δύσκολα σημεία που υποφέρουν από την περισσότερη έκθεση, όπως οι ώμοι και η πάνω πλάτη.

Απαραίτητο συμπλήρωμα στο T-shirt είναι ένα καπέλο και τα γυαλιά ηλίου που προσφέρουν πλήρη προστασία στο άλλο ευαίσθητο σημείο μας, το κεφάλι. Στην παραλία απαραίτητη είναι και μία ομπρέλα θαλάσσης. Για μέσα στο νερό τέλεια επιλογή που μας επιτρέπει να κάνουμε μπάνιο ακόμα και μες στο καταμεσήμερο είναι το κολυμβητικό μπλουζάκι και τα σκούρα γυαλάκια κολύμβησης.

Ένα θέμα που παρέλειψα στο βίντεο είναι η οδήγηση. Αν οδηγείτε πολλές ώρες, θα πρέπει με κάποιον τρόπο να προστατεύσετε το αριστερό χέρι και το αριστερό πόδι (μπούτι) από την υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο. Εγώ βάζω μία πετσέτα στο αριστερό πόδι στα μεγάλα ταξίδια και φοράω μακρυμάνικη φανέλα στο χέρι. Δεν είναι κακή ιδέα η επάλειψη με αντηλιακό στο αριστερό πόδι και χέρι. Τέτοιες μεμονωμένες χρήσεις αντηλιακού είναι μία καλή ιδέα.

Τελειώνω (προς το παρόν) την διαπραγμάτευση του θέματος με μία παραπομπή σε ένα σημαντικό άρθρο (στα αγγλικά) που αξίζει να διαβάσετε όσοι θέλετε να εμβαθύνετε κι άλλο στο θέμα.

Sunscreen Prevents Cancer, Right? Well, It’s Complicated.

Όπως λέω και στο βίντεο, το καλύτερο αντηλιακό του κόσμου είναι αυτό που εκκρίνει το σώμα μας, η μελανίνη. Αν κάποιος βρει τον τρόπο να "φοράει" κάθε χρόνο αυτό το υπέροχο αντηλιακό (δηλαδή να μαυρίζει), χωρίς να καεί απ' τον ήλιο, πιθανώς έχει λιγότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου, ακόμα κι αν κάνει 2 ώρες ηλιοθεραπεία τη μέρα, σε σχέση με κάποιον που εκτίθεται στον ήλιο μόνο ΜΙΑ ΩΡΑ κάθε καλοκαίρι στην οποία ώρα όμως αρπάζει έγκαυμα!

[Θανάσης Αποστόλου]

ΠΩΣ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΙΣ ΤΟ ΜΠΑΝΙΟ ΤΙΣ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΩΡΕΣ (12-3):

Πολλοί, ιδίως νέοι, την πατάνε με το ξενύχτι. Ξυπνάνε 11 και πάνε για μπάνιο τη χειρότερη ώρα, όχι μόνο ως προς τον ήλιο αλλά και γενικά την πιο άσχημη ώρα για την απόλαυση της θάλασσας. Κατά τις 5 το απόγευμα, κουράζονται και φεύγουν από την παραλία, στην χειρότερη ώρα για να φύγει κανείς, που η θάλασσα είναι τέλεια και ο ουρανός πανέμορφος καθώς ο ήλιος ξεκινάει να πέφτει. Άλλοι, ενώ ξυπνάνε νωρίς, κατά τις 9, την πατάνε λόγω πρωινού και του καφέ που θέλουν να απολαύσουν χαλαρά με το πάσο τους, με αποτέλεσμα να αργούν να πάνε στην παραλία.

Το καλύτερο είναι να πάρεις ένα γρήγορο πρωινό, και να φύγεις το γρηγορότερο για παραλία. Κατά τις 12 που ξεκινάνε να έρχονται τα κορόιδα στην παραλία και ξεκινάει η ενοχλητική ζέστη, φεύγεις για να φας και μετά να χαλαρώσεις στην άνεση και τη δροσιά του διαμερίσματος ή του εστιατορίου. Μετά από έναν καλό μεσημεριανό ύπνο, από τις 5 και μετά είσαι έτοιμος για το δεύτερο μπάνιο της ημέρας. Τόσο απλό!

Είναι κρίμα να ακριβοπληρώνεις διακοπές για να κάνεις μόνο ένα μπάνιο τη μέρα. Το 24ωρο προσφέρει 2 καταπληκτικές ώρες για μπάνιο, και αυτές είναι το πρωί και αργά το απόγευμα. Αυτές είναι και οι μόνες ώρες που μπορεί να μαυρίσει υγιεινά κάποιος που ξεκινάει τα μπάνια. Άσε που σε αυτές τις ώρες αποφεύγεις τον σκληρό φωτισμό που καταστρέφει τις φωτογραφίες, οπότε οι αναμνήσεις σου αποτυπώνονται καλύτερα σε εικόνες...

Η πρότασή μου: Σε περίπτωση που ξενυχτάς, ξύπνα το αργότερο στις 9, και συμπλήρωσε ύπνο το μεσημέρι, μην χάνεις το πρωινό μπάνιο.

[Θανάσης Αποστόλου]

Αντηλιακά μέτρα που πρέπει να τηρούμε με πειθαρχία (συνοπτικά):

- Προ-μαύρισμα. Φροντίζω αν μπορέσω από την άνοιξη να δώσω λίγο ήλιο στο σώμα που διψά για βιταμίνη D, και έτσι να κάνω ένα, όχι ακριβώς μαύρισμα, αλλά σπάσιμο της ασπρίλας.

- Χρονισμός. Όταν ξεκινήσω τα μπάνια στη θάλασσα φροντίζω να είμαι τις σωστές ώρες. Αν όμως βρεθώ στην παραλία στις ώρες 11-4 που ο ήλιος είναι δυνατός, οι βουτιές μου είναι σύντομες και περνάω τον υπόλοιπο χρόνο κάτω απ' την ομπρέλα όπου με τον δείκτη προστασίας της μου προσφέρει ήπιο σταδιακό μαύρισμα.

- Στα πρώτα μπάνια και στις βόλτες μου κυκλοφορώ μονίμως με T-shirt. Είναι το απόλυτο αντηλιακό εργαλείο για το σώμα.

- Στο νερό φορώ κολυμβητικό T-shirt, αν μπαίνω στο διάστημα 11-4 ή και άλλες ώρες, αν κάθομαι πάνω από μισή ώρα στο νερό.

- Κεφάλι: Γυαλιά, καπέλο και σκούρα γυαλάκια κολύμβησης συμπληρώνουν μία τέλεια αντηλιακή προστασία .

Όλα αυτά εξαρτώνται και από τον τύπο του δέρματός σας. Κάποιος μελαμψός που μαυρίζει εύκολα μπορεί να είναι πιο χαλαρός στην προστασία του, ενώ κάποιος πολύ λευκός που μαυρίζει δύσκολα, θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικός και να συμβουλεύεται τον γιατρό του.

Ο απόλυτος δείκτης που θα κρίνει αν τα καταφέρατε ή τα κάνατε θάλασσα, είναι το κατά πόσο καταφέρατε μέσα στο καλοκαίρι σας να αποφύγετε τα εγκαύματα (κοκκινίλες). Βέβαια αν μία φορά ξεχαστείτε και σας κάψει λίγο ο ήλιος δε θα είναι και το τέλος του κόσμου, αλλά δείτε τι κάνατε λάθος και φροντίστε να μην το ξανακάνετε. Σε περίπτωση εγκαύματος, η καλύτερη λύση για να ανακουφιστείτε είναι η επάλειψη με αλόη.