Η αρνητική σκέψη «χτυπά» το σώμα

[Θανάσης Αποστόλου]

Η αρνητική σκέψη «χτυπά» το σώμα

Το φαινόμενο nocebo οδηγεί πολλούς ανθρώπους σε κατάρρευση μόνο με την ιδέα ότι θα παρουσιάσουν τις παρενέργειες που αναφέρει το φάρμακό τους ή μόνο με την εντύπωση ότι πάσχουν από κάποια ανίατη ασθένεια

Η δύναμη του μυαλού και η ανεξήγητη ικανότητά του ακόμη και να θεραπεύει με τη βοήθεια της θετικής σκέψης, έχει διερευνηθεί με το φαινόμενο placebo, δηλαδή τη βελτίωση συμπτωμάτων κάποιου ασθενούς, με τη χρήση μιας ουδέτερης, αναποτελεσματικής και αδρανούς ουσίας, στην οποία όμως ο πάσχων έχει εναποθέσει τις ελπίδες του για ανάρρωση.

Αντίστοιχη, όμως, και πιο μυστηριώδης είναι η αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή το μυαλό «επιτίθεται» στο σώμα και προκαλεί ακόμη και τον θάνατο, μόνο με την αρνητική σκέψη. Το φαινόμενο αυτό είναι το «σατανικό» δίδυμο του placebo και ονομάζεται nocebo, από τη λατινική λέξη που σημαίνει «θα βλάψω».

Παρ’ ότι η έρευνα του nocebo δεν είναι τόσο διαδεδομένη, έχει αποδειχτεί ότι πάρα πολλοί άνθρωποι καταρρέουν σωματικά, χωρίς να πάσχουν από κάτι σοβαρό, μόνο με την ιδέα ότι θα παρουσιάσουν τις παρενέργειες που αναφέρει το φάρμακο τους ή μόνο με την εντύπωση ότι πάσχουν από κάποια ανίατη ασθένεια.

Πρόσφατη έρευνα Αμερικανών ψυχολόγων, απέδειξε ότι οι γυναίκες που πιστεύουν ότι είναι επιρρεπείς σε έμφραγμα, έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν ένα τέτοιο επεισόδιο.

Τρεις ερευνητές που ειδικεύονται στη χρήση των placebo, έκαναν μια σημαντική παρατήρηση για το nocebo. Οι Φαμπρίτσιο Μπεντέτι, Ζον-Καρ Ζουμπιέτα και Μάνφρεντ Σλεντόφσκι ανακάλυψαν ότι είτε κάποιος πάρει ένα αναλγητικό είτε νομίζει ότι πήρε αναλγητικό, επηρεάζονται ακριβώς οι ίδιοι υποδοχείς τους εγκεφάλου. Ακόμη, παρατήρησαν ότι οι αρνητικές σκέψεις μειώνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης, της ορμόνης που προκαλεί ευφορία, ενώ διαπίστωσαν ότι η προσδοκία πόνου σχετίζεται με τη χολεκυστοκινίνη. Oταν μείωναν τη χολεκυστοκινίνη, μειωνόταν και το επίπεδο του πόνου.

Αυθυποβολή
«Πολλοί ασθενείς δεν παίρνουν τα φάρμακα που τους δίνει ο γιατρός, φοβούμενοι τις παρενέργειες», εξηγεί ο Μάνφρεντ Σλεντόφσκι, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο της Eσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εμπιστοσύνη που έχει ο ασθενής στον θεράποντα ιατρό του παίζει καθοριστικό ρόλο στη θεραπεία του.

Μελέτες για την αποτελεσματικότητα του placebo, για παράδειγμα, στη θεραπεία του έλκους, έδειξαν ότι οι Γερμανοί συμμετέχοντες στην έρευνα σημείωσαν κατά 70% βελτίωση της κλινικής τους εικόνας, παρ’ ότι το φάρμακο που λάμβαναν ήταν εικονικό. Αντιθέτως, στη Βραζιλία, όπου οι συμμετέχοντες εξέφρασαν δυσπιστία ως προς τις ικανότητες του γιατρού τους, σημείωσαν βελτίωση σε ποσοστό μόλις 7%.

Η δύναμη της αυθυποβολής είναι τεράστια. Πριν από μερικά χρόνια μια δασκάλα σε σχολείο του Τενεσί των ΗΠΑ παραπονέθηκε στην τάξη για έντονη μυρωδιά αερίου και για πονοκεφάλους. Μέσα σε λίγα λεπτά 100 δάσκαλοι και μαθητές παρουσίασαν ακριβώς τα ίδια συμπτώματα λόγω του «αερίου», που αποδείχτηκε ότι ήταν μια αθώα ουσία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αυθυποβολή λαμβάνει τραγικές διαστάσεις που οδηγούν στον θάνατο. Ο Αμερικανός καρδιολόγος Μπέρναντ Λόουν, αναφέρει στο βιβλίο του «Η χαμένη τέχνη της ίασης», μια περίπτωση που αποδεικνύει ότι τα λόγια ενός γιατρού για έναν τρομαγμένο ασθενή μπορεί να είναι ακόμη και θανάσιμα.

Ενας γιατρός, κατά τη διάρκεια επίσκεψης σε θάλαμο, μίλησε με τον ειδικευόμενο, παρουσία της ασθενούς, ότι η περίπτωσή της είναι χαρακτηριστική «TS», που στην ιατρική ορολογία αφορούσε μια μη θανατηφόρα καρδιακή νόσο.

Η ασθενής, όμως, ερμήνευσε τα λόγια του γιατρού ως «Terminal Situation», δηλαδή ανίατη περίπτωση, και μέσα σε λίγες μόλις ώρες η κατάστασή της επιδεινώθηκε τόσο, ώστε πριν καν νυχτώσει πέθανε από πνευμονική εμβολή.

Μαρία Αδαμίδου
πηγή ethnos.gr

ethnos.gr/article.asp?catid=11387&subid=2&pubid=5310887

(πολύ ενδιαφέρον!)