Χλωρίωση του νερού - Είναι επικίνδυνη;

[Θανάσης Αποστόλου]

Η προσθήκη χλωρίου στο νερό του δικτύου ύδρευσης είναι και καλή και κακή. Καλή γιατί μας εξασφαλίζει με τον φθηνότερο τρόπο από θανατηφόρες ασθένειες και κακή γιατί το χλώριο είναι τοξικό για το σώμα... Αν επιλέγαμε άλλη μέθοδο απολύμανσης θα έπρεπε να πληρώσουμε πολύ ακριβά το νερό που καταναλώνουμε, γι αυτό από οικονομικής άποψης η χλωρίωση μάλλον είναι μονόδρομος.

Όμως στο σημείο ακριβώς πριν την κατανάλωση, δηλαδή πριν τη βρύση που θα πιούμε, πρέπει το χλώριο να αφαιρείται με ένα ποιοτικό φίλτρο. Αυτός είναι και ο τέλειος συνδυασμός. Χλώριο στο δίκτυο ύδρευσης, αφαίρεσή του λίγο πριν την κατανάλωση. Εγώ προσωπικά αφαιρώ το χλώριο βάζοντας το νερό σε γυάλινα μπουκάλια ή κανάτες, οπότε μέχρι να το πιω το χλώριο έχει εξατμιστεί.

Οι παρακάτω παραθέσεις αφορούν το ζήτημα της χλωρίωσης του νερού.

Ιστορικό

Η απολύµανση µε χλώριο εφαρµόστηκε για πρώτη φορά από την Jersey City wat er Company στο Jersey City της Αµερικής το 1910 η οποία µετά από µελέτη εφάρµοσε την χλωρίωση σαν µέθοδο απολύµανσης του νερού, µετά από καταγγελία και µήνυση των κατοίκων περί ύπαρξης παθογόνων µικροβίων στο νερό και εµφάνισης κρουσµάτων. Το δικαστήριο δέχθηκε την µέθοδο χλωρίωσης µε απόφασή του στις 10 Μαίου και από τότε διαδόθηκε και εφαρµόστηκε σε Παγκόσµια κλίµακα.

(Στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε σαν επίσηµη µέθοδο απολυµάνσεως το 1958 Υγ. ∆ιάταξη , αριθ. ΥΜ5673/4-12-1957 ).

Αυτό το ιστορικό επίτευγµα ήταν το αποτέλεσµα της ευρείας χρήσης του χλωρίου στα δίκτυα ύδρευσης, ένας θεαµατικά αποτελεσµατικός απολυµαντικός παράγοντας, ο οποίος καταπολέµησε τις ασθένειες υδρικής προέλευσης θανατώνοντας τα βακτηρίδια, τους ιούς, και άλλα µικρόβια.

Η απολυµαντική δράση του χλωρίου

Όταν προσθέτουµε χλώριο σε ένα µολυσµένο µε µικρόβια νερό, ένα µέρος της προστιθέµενης ποσότητας χλωρίου, αντιδρά µε διάφορα συστατικά του νερού και τους µικροοργανισµούς που θανατώνει και δεσµεύεται, ενώ το υπόλοιπο παραµένει στο νερό ως υπολειµµατική ποσότητα.

Το υπολειµµατικό χλώριο αποτελεί µια δικλείδα προστασίας του νερού από πιθανές επιµολύνσεις, σε περίπτωση εισχώρησης µολυσµατικών παραγόντων σε κάποιο σηµείο του δικτύου ύδρευσης, µετά το σηµείο εφαρµογής της απολύµανσης. Η αποτελεσµατικότητα της απολύµανσης, δηλαδή ο βαθµός εξόντωσης των µικροοργανισµών του νερού µε τη χρήση χλωρίου, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το είδος των µικροβίων, η ποσότητα του προστιθέµενου χλωρίου, ο χρόνος επίδρασής του, το pH του νερού, η θερµοκρασία του και φυσικά η περιεκτικότητα του νερού σε διάφορα ανόργανα ή οργανικά συστατικά, τα οποία δεσµεύουν κάποια ποσότητα του προστιθέµενου χλωρίου και ενδεχοµένως η συγκέντρωση του υπολειµµατικού να µην αρκεί για µια αποτελεσµατική απολυµαντική δράση.

Έτσι, σε νερά µε ουδέτερο ή ελαφρά αλκαλικό pH (όπως είναι τα νερά των περισσότερων υδραγωγείων της χώρας συµπεριλαµβανοµένου και του Βόλου), όπου η αποτελεσµατικότητα του προστιθέµενου χλωρίου είναι πολύ µειωµένη , σε νερά µε διαλυµένα άλατα αµµωνίου, σε νερά µε οργανική ουσία ή σε πολύ µολυσµένα νερά, αναγκαζόµαστε να αυξήσουµε υπερβολικά τις δόσεις του χλωρίου ώστε να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό απολυµαντικό αποτέλεσµα, οδηγούµενοι αναπόφευκτα στην υπερχλωρίωση.

Οι αρνητικές επιπτώσεις του χλωρίου στην υγεία µας

Ο αρχικός ενθουσιασµός των πλεονεκτηµάτων της χλωρίωσης και η µέχρι πριν κάποιες δεκαετίες άγνοια των επιπτώσεων της υπερχλωρίωσης, κλονίστηκε µετά την διαπίστωση ότι η µέθοδος δεν είναι τελείως αβλαβής αλλά µπορεί ορισµένες φορές να καταστεί δηλητηριώδης για την ανθρώπινη υγεία. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, οι επιστήµονες έχουν ανακαλύψει ότι ενώ το χλώριο σκοτώνει τα µικρόβια, αντιδρά επίσης µε την οργανική ουσία που υπάρχει στο νερό για να σχηµατίσει κάποιες τοξικές χηµικές ουσίες  που  αποκαλούνται οργανοχλωρoπαράγωγα , ενώσεις που ανήκουν σε µια ευρύτερη κατηγορία ενώσεων τα τριαλογονοµεθάνια (THM’s) . Μέχρι σήµερα, αρκετά γνωστά THM’s έχουν βρεθεί στο πόσιµο νερό αλλά πολλές φορές ότι ο αριθµός τους είναι χηµικά µη αναγνωρισµένος.

Αυτό είναι  ιδιαίτερα ανησυχητικό επειδή µεγάλος αριθµός αυτών των οργανοχλωριωµένων παραγώγων (επίσης γνωστών ως υποπροϊόντα απολύµανσης) είναι γνωστές καρκινογόνες και µεταλλαξιογόνες ουσίες.

Η επιδηµιολογική έρευνα επίσης άµεσα έχει συνδέσει το χλωριωµένο πόσιµο νερό µε τον καρκίνο και τις αποβολές.

Πολλές λίµνες και ποταµοί είναι πλούσιοι σε αόρατη οργανική ουσία που προέρχεται από την αποσύνθεση των φύλλων και των αλγών, από την αποσύνθεση των νεκρών οργανισµών (ψάρια, µικρόβια κλπ), τις περιττωµατικές ουσίες που απελευθερώνουν οι µεγαλοοργανισµοί των νερών, τις απορροές οργανικών λυµάτων (π.χ. αστικά απόβλητα), αλλά και το χώµα (χουµικά και φουλβικά οξέα), τα λίπη και έλαια που µπορούν να υπεισέλθουν στο νερό κλπ   .

Κατά τη διάρκεια της απολύµανσης το χλώριο αντιδρά και ενώνεται µε την οργανική ουσία σχηµατίζοντας τις χιλιάδες αυτές νέες χηµικές ουσίες, τα οργανοχλωροπαράγωγα.

Το πλέον χαρακτηριστικό οργανοχλωροπαράγωγο που βρίσκεται στην υψηλότερη συγκέντρωση είναι το καρκινογόνο χλωροφόρµιο, το οποίο είναι ένωση του χλωρίου και του µεθανίου, κύριου συστατικού της οργανικής ουσίας. Το χλωροφόρµιο λοιπόν που είναι προιόν της αντίδρασης του χλωρίου µε την οργανική ουσία, εξηγεί το τόσο τοξικό αποτέλεσµα της χλωρίωσης κατά τον µοριακό Βιολόγο Joseph Thornton, συγγραφέα του βιβλίου «Τα δηλητήρια της Πανδώρας».

Η ποσότητα των THMs που δηµιουργείται στο πόσιµο νερό µπορεί να επηρεαστεί από διάφορους εποχιακούς παράγοντες και της προέλευσης της πηγής του ύδατος. Παραδείγµατος χάριν, οι συγκεντρώσεις TH M είναι γενικά χαµηλότερες το χειµώνα απ' ό,τι το καλοκαίρι, επειδή αφ’ ενός µεν, οι συγκεντρώσεις της οργανικής ουσίας είναι χαµηλότερες το χειµώνα και αφ’ εταίρου απαιτείται λιγότερο χλώριο για να απολυµάνει το νερό στις χαµηλές θερµοκρασίες. Τα επίπεδα THM είναι επίσης χαµηλά όταν χρησιµοποιούνται υπόγεια φρεάτια ή µεγάλες λίµνες ως πηγή πόσιµου νερού, επειδή οι συγκεντρώσεις οργανικής ουσίας είναι γενικά χαµηλές σε αυτές τις πηγές. Αντίθετα υψηλές συγκεντρώσεις οργανικής ουσίας και υψηλότερα επίπεδα THM διαπιστώνονται όταν χρησιµοποιούνται ποταµοί ή άλλα επιφανειακά νερά ως πηγή υδροληψίας του πόσιµου νερού.

Για τους περισσότερους ζωικούς οργανισµούς του πλανήτη µας, συµπεριλαµβανοµένων και των ανθρώπων, τα οργανοχλωριωµένα παράγωγα είναι νέες για το περιβάλλον τους ουσίες. Σύµφωνα µε τον Thornton, µερικά φυτά και ζώα, συνήθως τα άλγη και οι µικροοργανισµοί, παράγουν οργανοχλωρι-ωµένα προϊόντα. Αυτά τα φυσικά οργανοχλωροπαράγωγα χρησιµεύουν γενικά ως χηµικοί αποτρεπτικοί παράγοντες στα αρπακτικά ζώα και τα παράσιτα. Στην πραγµατικότητα πάντα εµφανίζονται σε χαµηλές συγκεντρώσεις και παράγονται σε µικρές ποσότητες και πάντα στις στενά ρυθµισµένες διαδικασίες για να αποτρέψουν τις τοξικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Μόνο ένα φυσικής προέλευσης οργανοχλωροπαράγωγο ανακυκλώνεται σε ελεγχόµενους ρυθµούς στη βιόσφαιρα. Η σηµερινή συνεχής έκθεσή µας σε χιλιάδες οργανοχλωροπαράγωγα είναι ριζικά αφύσικη.
Επιπλέον, εκτός του ότι οι οργανοχλωριωµένες ενώσεις που παράγονται από την απολύµανση του νερού αντιπροσωπεύουν ένα πολύ µεγάλο ποσοστό σε σχέση µε τα φυσικής παραγωγής οργανοχλωριωµένα παράγωγα, η επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία είναι µεγάλη, επειδή η έκθεσή µας στο χλωριωµένο πόσιµο νερό είναι άµεση και συνεχής.  ∆ιοχετεύονται µε σωλήνες µέσα στα σπίτια µας.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι η έκθεση στα παραπροιόντα αυτά του χλωρίου µε τη λήψη καυτών ντους, είναι ένας τεράστιος παράγοντας κινδύνου υγείας, σύµφωνα µε την έρευνα που παρουσιάστηκε στο Αναχάιµ της Καλιφόρνιας. Τα ντους και τα λουτρά οδηγούν σε µια µεγαλύτερη έκθεση στις τοξικές χηµικές ουσίες που περιλαµβάνονται στις παροχές του νερού από εκείνη που προέρχεται απο την πόση του. Οι χηµικές ουσίες εξατµίζονται από το νερό και εισπνέονται η εισέρχονται µέσα από το δέρµα στο σώµα µας. Μπορούν επίσης να διαδοθούν µέσα στο σπίτι και να εισπνευστούν και από άλλα άτοµα και κυρίως από µικρά παιδιά. Οι κάτοικοι των σπιτιών µπορούν να λάβουν από 6 έως 100 φορές περισσότερη ποσότητα της χηµικής ουσίας µε την αναπνοή του αέρα γύρω από τα ντους και τα λουτρά από ότι µε την κατανάλωση του ύδατος.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι , όταν η απουσία οργανικών ουσιών στο νερό, διασφαλίζεται από την προέλευσή του όπως το υπόγειο νερό (νερό γεωτρήσεων ή πηγών) που κατα κανόνα οι    συγκεντρώσεις   οργανικής   ουσίας   είναι χαµηλές έως µηδενικές, δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας ακόµα και σε περιπτώσεις υπεχλωρίωσης του νερού (δηλαδή παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων υπολειµµατικού χλωρίου στο νερό κατανάλωσης).
Αυτό είναι εντελώς ανυπόστατο διότι :

1) η οργανική ουσία µπορεί να υπεισέλθει µε το χώµα στο νερό των δικτύων σε οποιοδήποτε σηµείο του δικτύου , ανα πάσα στιγµή (κακή υδροµάστευση, διαρροές στο δίκτυο διανοµής κλπ) και στην περίπτωση που «συναντήσει» µεγάλες ποσότητες υπολειµµατικού χλωρίου, να δηµιουργηθούν τα τοξικά οργανοχλωροπαράγωγα.

2) Η οργανική ουσία που δηµιουργείται από τα νεκρά κύτταρα αυτών των ίδιων των µικροοργανισµών που θανατώνει το χλώριο, αντιδρά µε το υπολειµµατικό χλώριο και δηµιουργεί επίσης οργανοχλωροπαράγωγα
Οι παραπάνω µηχανισµοί γένεσης χλωροπαραγώγων σε δίκτυα ύδρευσης που τροφοδοτούνται από υπόγεια - εν γένει απαλλαγµένων αρχικά από οργανική ουσία - νερά, έχουν επαληθευτεί, τόσο από µετρήσεις του εργαστηρίου µας, όσο και από φορείς όπως η πρόσφατη έρευνα του ΑΠΘ που ανίχνευσε παραπροιόντα χλωρίου σε όλες τις µεγάλες πόλεις που χρησιµοποιούν χλωρίωση σαν µέθοδο απολύµανσης του νερού (Η Πάτρα µόνο εξαιρείται, σύµφωνα µε την έρευνα, διότι είναι η µόνη που χρησιµοποιεί σαν απολυµαντικό το διοξείδιο του χλωρίου και όχι το χλώριο)

3) Η οργανική ουσία των τροφών µας (πρωτείνες, λίπη, υδατάνθρακες, κυτταρίνες κλπ) που υπάρχει σε όλες τις ζωικές ή φυτικές πρώτες ύλες, αντιδρά µε το υπολειµµατικό χλώριο του νερού που χρησιµοποιούµε για το µαγείρεµα και δηµιουργεί , ειδικά στη χύτρα, µεγάλες ποσότητες  οργανοχλωριωµένων τοξικών παραγώγων.

4) Η οργανική ουσία από τα υπολείµµατα των τροφών στο στοµάχι µας αντιδρά µε το υπολειµµατικό χλώριο του νερού που πίνουµε και δηµιουργεί τις ενώσεις αυτές, µέσα στον ίδιο µας τον οργανισµό.

Πέραν τούτου, εκτός των τοξικών και µεταλλαξιογόνων επιπτώσεων που έχουν για την υγεία µας τα οργανοχλωροπαράγωγα που δηµιουργούνται από την αντίδραση του χλωρίου µε την οργανική ουσία του νερού, επιστηµονικές µελέτες έχουν συνδέσει το χλώριο από µόνο του, για την δηµιουργία του καρκίνου του αίµατος, του στοµάχου, του συκωτιού, του πρωκτού και του εντέρου, τόσο, όσο και µε καρδιακές παθήσεις, µε αρτηριοσκλήρωση, αναιµία, υψηλή πίεση του αίµατος και αλλεργικές αντιδράσεις. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι το χλώριο µπορεί να καταστρέψει την πρωτεϊνη κάποιων κυττάρων στο σώµα µας και να προκαλέσει δυσµενείς επιδράσεις στο δέρµα και τα µαλλιά.


Το µαγείρεµα τροφών µε χλωριωµένο νερό είναι επισφαλές

Η υφιστάµενη κατάσταση και η αντιµετώπιση του προβλήµατος

Η υφιστάµενη κατάσταση στα δίκτυα ύδρευσης της χώρας µας δεν είναι ότι το καλύτερο. Από πανελλήνια έρευνα που πραγµατοποίησε το εργαστήριό µας το 2005 - 2006 σε δίκτυα ύδρευσης πολλών πόλεων και χωριών και η οποία παρουσιάστηκε στο τηλεοπτικό κανάλι ΑΝΤ1, αποδείχθηκε ότι το νερό των µεγάλων αστικών κέντρων υπερχλωριώνεται µε ανιχνεύσιµες και πολλές φορές υπερβάσιµες ως προς τις προδιαγραφές συγκεντρώσεις    παραπροιόντων χλωρίωσης, ενώ αντίθετα στα µικρά υδραγωγεία επαρχιακών πόλεων και χωριών, το νερό δεν χλωριώνεται καθόλου, ή χλωριώνεται περιστασιακά και πληµµελώς, µε αποτέλεσµα να καταγράφονται υπερβάσεις των προδιαγραφών ως προς τα µικρόβια, δηλαδή το νερό να είναι απροστάτευτο και εν δυνάµει επικίνδυνο για µολυσµατικούς νοσογόνους παράγοντες.

Η ανάγκη λοιπόν της προστασίας της υγείας µας από τα παθογόνα µικρόβια που µπορεί να εισχωρήσουν στο νερό, επιβάλει την εφαρµογή αποτελεσµατικών µεθόδων απολύµανσης, από τη µία, οι κίνδυνοι όµως από την παρουσία αυξηµένων συγκεντρώσεων υπολειµµατικού χλωρίου στο πόσιµο νερό, από την άλλη, καθιστούν την διαδικασία χλωρίωσης του νερού, όχι τόσο απλή υπόθεση, όπως την αντιµετωπίζουν πολλοί από τους υπεύθυνους ύδρευσης.

Το πρόβληµα της υγειονοµικής προστασίας των δικτύων ύδρευσης είναι ένα γενικότερο πρόβληµα που δεν αντιµετωπίζεται συµπτωµατικά, δηλαδή «κουκουλώνοντας» το πρόβληµα της παρουσίας µικροοργανισµών, θανατώνοντάς τους απλά µε χλώριο.


Με την ενέργεια αυτή και µόνο, µπορεί αφ’ ενός να καταστρέφει µόνο κάποιους δείκτες µικροοργανισµών (π.χ. κολοβακτηρίδια), αφήνοντας «ανενόχλητους» πολλούς παθογόνους ανθεκτικούς στο χλώριο µικροοργανισµούς και ιούς και δεν µπορούν να διαπιστωθούν τόσο απλά όσο αυτοί. Από την άλλη, η εστία µόλυνσης δεν εντοπίζεται και παράλληλα αυξάνεται η έκθεση στα παραπροιόντα της χλωρίωσης. Είναι σαν κάποιος ασθενής να προσπαθεί να αντιµετωπίσει την ασθένειά του µόνο µε ασπιρίνες. Η αντιµετώπιση πρέπει να είναι θεραπευτική, δηλαδή, η παρουσία µικροβιολογικών δεικτών στο νερό, θα πρέπει να µας οδηγεί στον εντοπισµό της εστίας επιµόλυνσης και µε τις κατάλληλες παρεµβάσεις να την εξουδετερώνουµε.
Κατ’ αρχήν, θα  πρέπει να εξετάζονται ασφαλέστερες για την υγεία του καταναλωτή µέθοδοι απολύµανσης, όπως η χρήση ακτινοβολίας, το όζον, ή   εναλλακτικές µορφές απολυµαντικών µε βάση το χλώριο όπως το διοξείδιο του χλωρίου, οι χλωραµίνες κλπ.

Για υφάλµυρα νερά,  (όπως λ.χ. το νερό του Πολεοδοµικού συγκροτήµατος του Βόλου, που για µεγάλα χρονικά διαστήµατα του έτους είναι υφάλµυρο) και περιέχουν αυξηµένες συγκεντρώσεις  βρωµιούχων, η απολύµανση µε όζον δεν ενδείκνυται, διότι τα παραπροιόντα της αντίδρασης του όζοντος µε τα βρωµιούχα (βρωµικά ιόντα) είναι εξόχως τοξικά και καρκινογόνα, ενδεχοµένως περισσότερο ακόµα και από αυτά ακόµα τα παραπροιόντα της χλωρίωσης.

Από την άλλη ο συνδυασµός χρήσης διοξειδίου του χλωρίου (κύρια απολύµανση) µε χλώριο (επικουρική), είναι πολύ δαπανηρός , γι’ αυτό και αποφεύγεται από τις περισσότερες εγκαταστάσεις διανοµής νερού.

Το χλώριο ως απολυµαντικό πρέπει επικουρικά και όχι κυριαρχικά να παρεµβαίνει στην όλη διαδικασία, και µόνο κάτω από αυστηρά ελεγχόµενες συνθήκες.

Μεσο-βραχυπρόθεσµα και µέχρι να ακολουθηθεί ασφαλέστερη και πιο σύγχρονη µέθοδος απολύµανσης, στα δίκτυα που κατ’ ανάγκη θα πρέπει να απολυµαίνονται µόνο µε χλώριο (υπο µορφή αερίου ή υγρού διαλύµατος υποχλωριώδους άλατος), θα πρέπει να διασφαλίζεται η αποτελεσµατικότητα της απολύµανσης µε το µικρότερο δυνατό ρίσκο της δηµόσιας υγείας από το χλώριο.

Αυτό επιτυγχάνεται όταν τα επίπεδα των συγκεντρώσεων του χλωρίου στο νερό δεν ξεπερνούν τα 0,5 mg/l στα σηµεία κατανάλωσης και δεν είναι λιγότερα από 0,1-0,2 mg/l.

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, δεδοµένου ότι το χλώριο δεν είναι µια σταθερή ουσία µέσα στο νερό και η συγκέντρωσή του µεταβάλλεται για πολλούς λόγους από στιγµή σε στιγµή µέσα σε ένα δίκτυο ύδρευσης , θα πρέπει να υπάρχουν αυτοµατοποιηµένες διατάξεις αναφοράς - ελέγχου (Rport - Control) της ποσότητας του προστιθεµένου χλωρίου, σε διάφορα σηµεία (κύρια και δευτερεύοντα) ανάλογα µε την δοµή του δικτύου διανοµής του νερού και την πολυπλοκότητα του δικτύου ύδρευσης.

Η χρήση οικιακών φίλτρων ενεργού άνθρακα, αµέσως πρίν το κρουνό κατανάλωσης νερού, αποτελεί µια λύση προστασίας σε ικανοποιητικό βαθµό από το χλώριο.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι η «µέθοδος της κανάτας», δηλαδή η προσθήκη «χύµα» υγρού χλωρίου κατά περιόδους στις δεξαµενές ή η µόνιµη προσθήκη χλωρίου µε δοσοµετρικές αντλίες και όχι ανάλογα µε την ζήτηση ή την κατανάλωση του νερού, είναι τακτικές που θα πρέπει να εγκαταλειφτούν. Επιπλέον, οι έλεγχοι - µετρήσεις του υπολειµµατικού χλωρίου θα πρέπει να είναι συνεχείς και αξιόπιστοι, σε διάφορα αντιπροσωπευτικά σηµεία των δικτύων και σε περιπτώσεις υπερβάσεων θα πρέπει να λαµβάνονται άµεσα µέτρα για την µείωση των συγκεντρώσεων, ώστε να προστατεύεται η υγεία του καταναλωτή και να έχει εµπιστοσύνη στο νερό του δικτύου ύδρευσης.

πηγή: Είχα διαβάσει και αποθηκεύσει το κείμενο από τη σελίδα http://www.novafm106.gr/articles/science-and-technology/1430-chlorine-in-the-water Όμως δεν αναφερόταν ο συγγραφέας του άρθρου, ούτε μου φάνηκε η σελίδα ως η πρωτότυπη πηγή του. Το έχω δει και σε διάφορες άλλες σελίδες, που δεν αναφέρουν πρωτότυπη πηγή.

Το παρακάτω απόσπασμα το είχα διαβάσει στη σελίδα waterlabs.gr. Απ' ό,τι βλέπω τώρα η σελίδα δεν υπάρχει, αλλά έχω κρατήσει από παλιά το κείμενο.

Απολύμανση νερού έκτακτης ανάγκης
(Πηγή : The Ohio State University 1989)

Όταν υπάρχει αμφιβολία για την υγειονομική κατάσταση του νερού που πρέπει να χρησιμοποιηθεί για ανθρώπινη κατανάλωση (πόση, πλύσιμο λαχανικών και σκευών κλπ) και δεν υπάρχει άλλη ασφαλή λύση, θα πρέπει να απολυμάνουμε προληπτικά το νερό με ένα απο τους παρακάτω τρόπους :

Το βράσιμο του νερού είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό ως μέθοδος απολύμανσης. Ο ζωηρός βρασμός επι ένα τουλάχιστον λεπτό είναι ικανός να σκοτώσει όλα τα βακτήρια συμπεριλαμβανομένων των παθογόνων και των κύστεων giardia .
Το μειονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι καταστρέφεται η αναψυκτική γεύση του νερού λόγω μείωσης της αλκαλικότητας ( απομάκρυνση του διαλυμένου διοξειδίου του άνθρακα ) και πιθανό να αυξηθούν κάποια συστατικά (π.χ. νιτρικά ή μέταλλα) λόγω μερικής συμπύκνωσης.

Το βάμμα του ιωδίου (που μπορείτε να προμηθευθείτε από ένα φαρμακείο) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απολυμάνει το νερό, σε δοσολογία 5 σταγόνων για κάθε λίτρο νερού. Μειονέκτημα της μεθόδου μπορεί να θεωρηθεί ο ελαφρός χρωματισμός του νερού από το ιώδιο.

Το χλώριο ειναι το πλέον αποτελεσματικό μέσο για την απολύμανση του νερού. Υπάρχουν στο εμπόριο ειδικές ταμπλέτες με οδηγίες δοσολογίας. Όταν αυτές δεν ειναι διαθέσιμες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διαλύματα χλωρίου (κοινή χλωρίνη), με τις παρακάτω δοσολογίες :
Προσθέστε 1-2 σταγόνες κοινού απολυμαντικού (χλωρίνης) σε 1 λίτρο νερού. Η απολύμανση επιτυγχάνεται μετα απο 30 λεπτά.
Σημέιωση : Αν το νερό ειναι θολό, διπλασιάστε τη δοσολογία (δηλαδή προσθέστε 3 σταγόνες χλωρίνης σε κάθε λίτρο νερού)

[Θανάσης Αποστόλου]

Έχει επιβεβαιωθεί επιστημονικά ότι το χλώριο προκαλεί προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, ιδιαίτερα σε μεγάλες δόσεις. Παρά το γεγονός αυτό, χρησιμοποιείται ευρύτατα ως απολυμαντικό στο πόσιμο νερό, επειδή ο κίνδυνος από τους μικροοργανισμούς (μερικές φορές θάνατος) είναι μεγαλύτερος από τις παρενέργειες του χλωρίου (πρόκειται για τη θεωρία του μικρότερου κακού). Παρακάτω δίνονται δύο παραδείγματα πόλεων που δεν χλωριώνουν το πόσιμο νερό.

Το πόσιμο νερό του Μονάχου προέρχεται από πηγές που βρίσκονται στις κορυφές των Άλπεων και φτάνει στην πόλη με φυσική ροή. Είναι τόσο καλής ποιότητας (το δεύτερο καλύτερο στην Ευρώπη) που δεν υφίσταται καμία επεξεργασία, ούτε καν χλωρίωση. Η μέση ημερήσια κατανάλωση είναι 320.000 κ.μ. Το νερό του Βερολίνου προέρχεται από γεωτρήσεις και είναι εξαιρετικής ποιότητας. Υφίσταται μόνο αερισμό και ταχεία διύλιση χωρίς την προσθήκη καμίας χημικής ουσίας, ενώ δεν υφίσταται χλωρίωση.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μέθοδος προστασίας των πηγών του Μονάχου. Η εταιρεία ύδρευσης της πόλης ξεκίνησε το 1992 ένα πρωτοποριακό πιλοτικό πρόγραμμα προστασίας των πηγών. Η εταιρεία υπέγραψε συμφωνία με τους αγρότες ώστε όλες οι δραστηριότητές τους στην περιοχή να είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Έχει καθοριστεί μέγιστος αριθμός ζώων ανά νοικοκυριό και δεν επιτρέπεται η χρήση τεχνητών ζωοτροφών παρά μόνο φυσική τροφή της περιοχής. Επίσης δεν επιτρέπεται η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στις καλλιέργειες, παρά μόνο κοπριά από τα ζώα της περιοχής. Τα παραγόμενα οικολογικά προϊόντα διακινούνται από το συνεταιρισμό των αγροτών που μετέχουν στο πρόγραμμα. Η εταιρεία ύδρευσης ενισχύει οικονομικά τους αγρότες και τα χρήματα αυτά προέρχονται από ειδικό τέλος που επιβάλλεται στους καταναλωτές του νερού. Το μέτρο είναι σωστό, επειδή η μη προστασία των πηγών θα οδηγούσε σε ρύπανση του νερού, το οποίο στη συνέχεια για να καταστεί πόσιμο θα έπρεπε να υποστεί πολύπλοκη επεξεργασία με τη χρήση χημικών ουσιών. Έτσι οι καταναλωτές θα πλήρωναν περισσότερα χρήματα και θα είχαν νερό χειρότερης ποιότητας από το σημερινό που είναι εξαιρετικό. Πρόκειται για ενδιαφέρον πρόγραμμα οικολογικής ανάπτυξης με ευρύτερες θετικές επιπτώσεις στην οικονομία και την ποιότητα ζωής της περιοχής.

Στις δύο παραπάνω πόλεις δεν είναι απαραίτητη η χλωρίωση, επειδή και τα δίκτυα διανομής του νερού είναι σε άριστη κατάσταση. Στο Βερολίνο π.χ. όλα τα εξαρτήματα του δικτύου ύδρευσης ελέγχονται κάθε χρόνο και γίνεται συστηματικός έλεγχος διαρροών (χρησιμοποιούνται και ειδικές κάμερες). Η συχνότητα ελέγχου των διαρροών στους κύριους αγωγούς είναι κάθε τέσσερα χρόνια. Τα παραπάνω μέτρα έχουν ως αποτέλεσμα οι διαρροές του δικτύου να βρίσκονται στο 5%. Το ποσοστό αυτό είναι το μικρότερο δυνατό που μπορεί να επιτευχθεί σε δίκτυο ύδρευσης.
Συμπέρασμα. Για την απαλλαγή του πόσιμου νερού από το χλώριο απαιτούνται δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η δημιουργία ζώνης προστασίας γύρω από την υδροληψία και ο αυστηρός έλεγχος όλων των δραστηριοτήτων μέσα σ΄ αυτήν για την αποφυγή της ρύπανσης. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι η διατήρηση του δικτύου ύδρευσης σε άριστη κατάσταση. Προσοχή όμως. Αν και οι δύο παραπάνω προϋποθέσεις δεν ικανοποιούνται απόλυτα, η χλωρίωση είναι άκρως απαραίτητη. Θα υπάρξει άραγε ανάλογο παράδειγμα στη χώρα μας, που θα εξασφαλίσει στους πολίτες νερό καλής ποιότητας και απαλλαγμένο από το χλώριο;

(Του Αστέριου Παντοκράτορα αναπληρωτή καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης)

[Θανάσης Αποστόλου]

Συνεχίζουμε στο θέμα της χλωρίωσης.

ΧΛΩΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ευλογία και Κατάρα!

Σε παγκόσμιο επίπεδο η απολύμανση του πόσιμου νερού από το μικροβιακό φορτίο λύθηκε οριστικά και τελεσίδικα με βάση την χλωρίωση, και αυτό εξαφάνισε τις επιδημίες στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Η χλωρίωση όμως, δυστυχώς, ενώ σκοτώνει τα μικρόβια, ταυτόχρονα εμπλουτίζει το νερό με τα υποπροϊόντα της, που είναι πολύ τοξικά και καρκινογόνα, και αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί παρά μόνο με ειδική κατεργασία (φιλτράρισμα) αποχλωρίωσης στο τελικό σημείο κατανάλωσης.

Η χλωρίωση είναι, λοιπόν ένα αναγκαίο στάδιο στον καθαρισμό του πόσιμου νερού, που δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραλειφθεί, ιδιαίτερα με την κακή κατάσταση των δικτύων ύδρευσης. Από την άλλη μεριά, η εγκατάσταση φίλτρων και συστημάτων αποχλωρίωσης στους τελικούς καταναλωτές είναι, πέραν πάσης αμφιβολίας, αναγκαίο μέτρο προστασίας, που δεν πρέπει να αγνοείται, από κινδύνους που θα εξηγήσουμε αναλυτικά πιο κάτω.

Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του συνόλου των ειδικών, όπως του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO, www.who.int/water), της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA, www.epa.gov), των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας πλήθους προηγμένων χωρών (Καναδάς, Ιαπωνία, Κίνα, Ευρωπαϊκή Ένωση, κ.ά.), του συνόλου, σχεδόν, των Ιατρικών Ενώσεων & Ιατρικών Πανεπιστημιακών Σχολών του Πλανήτη: Η χλωρίωση του Νερού και τα υποπροϊόντα της χλωρίωσης (THM’s, HAAs) και περισσότερες από 250 χλωριωμένες οργανικές ενώσεις ενοχοποιούνται για αυξημένα κρούσματα καρκινογενέσεων και βλαβών στο καρδιαγγειακό και ενδοκρινικό σύστημα και σχεδόν στο σύνολο του ανθρώπινου οργανισμού. Έτσι, έχουμε κρούσματα καρκίνου γαστροϊσοφαγικού, της ουροδόχου κύστεως, του παχέως εντέρου και βλάβες στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, προσβολή του Ανοσοποιητικού Συστήματος και των ενδοκρινικών λειτουργιών κλπ. Ειδικότερα, αυστηρές προειδοποιήσεις γίνονται για τις εγκύους και τα παιδιά, όπου οι κίνδυνοι είναι πολλαπλάσια μεγάλοι (EPA).

Ο ανθρώπινος οργανισμός προσλαμβάνει τα τοξικά παράγωγα της χλωρίωσης του νερού από δύο δρόμους:

1. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΠΟΤΗΡΙ

Με το νερό που πίνουμε καθημερινά, ακόμα και στα παγάκια, στην παρασκευή τροφών, ροφημάτων, στο πλύσιμο λαχανικών, όπου παραμένουν διαλυμένα τα λιγότερο πτητικά χλωριωμένα παράγωγα, προσλαμβάνουμε σημαντικές ποσότητες τοξικών, που δρουν βιο-συσσωρευτικά και οι βλάβες εμφανίζονται χρόνια μετά.

Ταυτόχρονα, το υπολειμματικό ελεύθερο χλώριο στο νερό (η γνωστή οσμή) αντιδρά μέσα στην γαστρεντερική οδό, παράγοντας νέες οργανοχλωριωμένες τοξικές ενώσεις, που απορροφώνται άμεσα.

Η εγκατάσταση στο σπίτι μιας «Πηγής Καθαρού Κρυστάλλινου Νερού» λύνει, ταυτόχρονα, και ένα άλλο πολύ σοβαρό σύστημα υγείας, την λανθάνουσα αφυδάτωση. Οι άνθρωποι δεν πίνουν πολύ νερό, όπως χρειάζεται, κάτι που είναι, ίσως, δικαιολογημένο, γιατί το νερό της βρύσης μυρίζει χλώριο.

2. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΜΠΑΝΙΟ

Το νερό του δικτύου που περιέχει ελεύθερο χλώριο και προϊόντα χλωρίωσης, κατά την διάρκεια του ντους ή του μπάνιου, αντιδρά με διάφορα οργανικά (σαπούνι, εκκρίσεις, κλπ) και παράγει τόσο πτητικά χλωροπαράγωγα THMs, χλωροφόρμιο, κ.ά., που τα εισπνέουμε, όσο και μη πτητικά υποπροϊόντα, που τα απορροφά το δέρμα, άμεσα και έντονα. Παρόμοια φαινόμενα συμβαίνουν και με τη χλωρίωση στις κολυμβητικές δεξαμενές, όπου το ελεύθερο χλώριο αντιδρά με οργανικά παράγοντα πτητικά THMs, χλωροφόρμιο, κ.ά., καθώς και μη πτητικά τοξικά, που τα απορροφούν ή τα εισπνέουν οι κολυμβητές.

Έρευνες ειδικών, που δημοσιεύονται σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, έδειξαν ότι στο αίμα κολυμβητών σε κλειστές πισίνες, με νερό που καθαρίζεται με χλώριο, η συγκέντρωση χλωροφορμίου (πολύ τοξικό) κυμαίνεται από 100 έως 1093 ppb (ανάλογα με τον χρόνο κολύμβησης) και ο κίνδυνος σε αυτούς τους κολυμβητές για νευροτοξικές βλάβες και καρκινογενέσεις είναι πολλές φορές μεγαλύτερος από εκείνους που κολυμπούσαν σε ανοικτές πισίνες. Επίσης, έδειξαν ότι ένα πεντάλεπτο ντους με χλωριωμένο νερό του δικτύου προκαλεί φόρτιση σε ρύπους στο ανθρώπινο σώμα ίσο με την κατανάλωση 12 λίτρων χλωριωμένου νερού του δικτύου.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι:

Στα βρέφη και τα μικρά παιδιά ο κίνδυνος είναι μέγιστος, γιατί οι ρύποι επιδρούν στους αυξητικούς μηχανισμούς, στο νευρικό σύστημα και προκαλούν σοβαρές αιματολογικές διαταραχές, αλλά και γιατί το δέρμα των παιδιών είναι πιο απορροφητικό, λόγω ηλικίας.

Η χλωρίωση δρα καταλυτικά στην γήρανση του δέρματος, προκαλεί έντονη πρώιμη γήρανση της επιδερμίδας, η οποία αποκτά στοιχεία μονιμότητας.

Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να αποφεύγουν πλήρως το χλωριωμένο νερό, τόσο στο μπάνιο, όσο και στην κατανάλωση, γιατί το χλώριο και τα υποπροϊόντα της χλωρίωσης ενοχοποιούνται άμεσα για σοβαρές γενετικές βλάβες και πολλές αποβολές.

Ηλίας Παπαποστόλου MSc
http://technologianerou.blogspot.com